Şirketler Hukuku, Şirket Kuruluşu ve Avukat Bulundurma Zorunluluğu: Ayrıntılı Rehber

Girişimcilik dünyasında en önemli adımlardan biri şirket kurmaktır. Ancak şirket kuruluşu yalnızca mali boyutlarıyla değil, aynı zamanda hukuki düzenlemelerle de yakından bağlantılıdır. Bu noktada şirketler hukuku, girişimcilere ve yatırımcılara yol gösteren en temel alanlardan biridir. Türk Ticaret Kanunu, Borçlar Kanunu, Avukatlık Kanunu ve Vergi Usul Kanunu gibi mevzuatlarla desteklenen şirketler hukuku; şirketlerin kuruluşundan yönetimine, faaliyetlerinden sona ermesine kadar tüm aşamaları düzenler.

Bu makalede; şirket türlerini, şirket kuruluş sürecini, dikkat edilmesi gereken hukuki yükümlülükleri ve avukat bulundurma zorunluluğunu ayrıntılı bir şekilde ele alacağız.

Şirketler Hukuku Nedir?

Şirketler hukuku, ticari şirketlerin kuruluşunu, işleyişini, ortakların hak ve yükümlülüklerini, yönetim organlarının sorumluluklarını ve şirketlerin sona erme süreçlerini düzenleyen hukuk dalıdır. Şirketlerin:

• Kuruluş aşaması (ana sözleşme, tescil, sermaye yapısı),

• Yönetim ve temsil yetkisi,

• Pay sahiplerinin hak ve yükümlülükleri,

• Vergi ve denetim yükümlülükleri,

• Sosyal sorumluluk ve hukuki sorumlulukları,

• Tasfiye ve sonlandırma süreçleri

şirketler hukukunun kapsamına girerşirketler hukuku.

Türkiye’de Şirket Türleri

Türk hukukunda şirketler iki ana kategoride toplanır:

1. Şahıs Şirketleri

Ortakların kişisel emek ve güven ilişkisine dayalıdır. Borçlardan dolayı ortakların sorumluluğu sınırsızdır.

• Adi Şirket: Borçlar Kanunu’na tabi olup tüzel kişiliği yoktur. En basit şirket türüdür.

• Kollektif Şirket: Ortakların tamamı şirketi yönetebilir ve sınırsız sorumludur.

• Komandit Şirket: En az bir sınırsız sorumlu komandite ortak ve en az bir sınırlı sorumlu komanditer ortak bulunur.

2. Sermaye Şirketleri

Ortakların sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlıdır. Yönetim ve temsil yetkisi organlar aracılığıyla yürütülür.

• Limited Şirket (LTD): Küçük ve orta ölçekli işletmeler için uygundur. Minimum sermaye 10.000 TL’dir.

• Anonim Şirket (A.Ş.): Büyük ölçekli yatırımlar için tercih edilir. Minimum sermaye 50.000 TL’dir.

• Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket: Hem şahıs hem sermaye şirketi özelliklerini taşır.

3. Kooperatifler

Üyelerinin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için kurulur. Tarım, konut, kredi ve turizm gibi alanlarda yaygındır.

Şirket Kuruluş Süreci: Adım Adım

Şirket kurmak, planlama ve hukuki süreçlerin dikkatli bir şekilde yönetilmesini gerektirir. Aşamaları şu şekilde özetleyebiliriz:

1. İş Fikrinin Belirlenmesi ve Planlama

Öncelikle faaliyet gösterilecek sektör, iş planı ve finansman kaynakları belirlenmelidir. İş planı; şirketin hedeflerini, sermaye yapısını ve büyüme stratejisini içerir.

2. Mali Müşavir ile Anlaşma

Vergi, muhasebe ve teşvikler konusunda danışmanlık almak için mali müşavir ile çalışmak zorunludur. Mali müşavir ayrıca aylık defter tutma işlemlerinden sorumludur.

3. Şirket Türünün Seçilmesi

Kurulacak şirketin büyüklüğü, yatırımcıların sayısı ve sermaye miktarı dikkate alınarak şahıs, limited veya anonim şirket türlerinden biri seçilir.

4. Ana Sözleşmenin Hazırlanması

Ana sözleşmede şu hususlar yer alır:

• Şirketin unvanı, adresi, amacı,

• Ortakların kimlik bilgileri ve sermaye payları,

• Kar dağılımı, imtiyazlı hisse olup olmayacağı,

• Yönetim organlarının yapısı.

Bu sözleşme MERSİS sistemine yüklenir ve ticaret sicil müdürlüğünde tescil edilir.

5. Sermayenin Yatırılması

• Anonim şirketlerde minimum sermaye 50.000 TL olup %25’i kuruluşta yatırılmalıdır.

• Limited şirketlerde minimum sermaye 10.000 TL olup tamamı 24 ay içinde ödenebilir.

6. Ticaret Sicili Tescili

Ticaret Sicil Müdürlüğü’nde yapılan tescil ile şirket tüzel kişilik kazanır.

7. Vergi Dairesi İşlemleri

Vergi numarası alınır, yoklama yapılır ve vergi levhası çıkarılır.

8. Defter Tasdikleri

Şirket türüne göre; yevmiye defteri, defter-i kebir, envanter defteri, genel kurul karar defteri ve pay defteri noter tasdikiyle hazırlanır.

9. Ticaret Odası ve Belediye Kayıtları

Şirket, ticaret odasına ve gerekiyorsa sanayi odasına kayıt yaptırır. Ayrıca işyeri açma ruhsatı alınmalıdır.

10. KOSGEB ve Teşviklerden Yararlanma

KOSGEB üzerinden hibe ve kredi başvuruları yapılabilir. Yeni girişimciler için 50.000 TL’ye kadar destek mümkündür.

Şirketlerde Avukat Bulundurma Zorunluluğu

1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesi gereğince:

• Esas sermayesi 250.000 TL ve üzeri olan anonim şirketler, bir avukatla sözleşme yapmak zorundadır.

• Limited, adi ve şahıs şirketleri için zorunluluk yoktur.

Bu düzenleme, şirketlerin hukuki güvenlik içinde faaliyet göstermesi için getirilmiştir. Zira, büyük sermayeli şirketlerin sıklıkla karşılaştığı sorunlar; ticaret sicili işlemleri, sözleşmelerin hazırlanması, fikri mülkiyet davaları ve vergi ihtilaflarıdır. Avukat bulundurmayan anonim şirketlere idari para cezası uygulanmaktadır.

Avukat Bulundurmanın Faydaları

• Sözleşmelerin hukuka uygun hazırlanması,

• İhale ve yatırım süreçlerinde danışmanlık,

• Vergi, iş hukuku ve ticaret hukuku uyuşmazlıklarında temsil,

• Şirketin dava ve icra süreçlerinde etkin savunma,

• Ortaklar arası ihtilaflarda çözüm.

Sonuç

Şirketler hukuku, yalnızca kuruluş aşamasında değil, şirketin tüm yaşam döngüsünde girişimcilerin yanında olan bir hukuk dalıdır. Şirket kurarken doğru planlama yapmak, doğru şirket türünü seçmek ve hukuki yükümlülükleri eksiksiz yerine getirmek başarının ilk adımıdır. Özellikle sermayesi yüksek şirketlerde avukat bulundurmak yalnızca yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda şirketin geleceğini güvence altına alan stratejik bir yatırımdır.