GÖZALTINA ALINIRSANIZ YAPMANIZ GEREKENLER REHBERİ 2025

Gözaltı Nedir?

Gözaltı, Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) m.91 uyarınca Cumhuriyet savcısının kararıyla, şüphelinin özgürlüğünün geçici olarak kısıtlanmasıdır. Tutuklama hâkim kararıyla gerçekleşirken, gözaltı işlemi için hâkim kararı aranmaz. Bu nedenle gözaltı, ceza yargılamasında koruma tedbiri niteliği taşır ve yalnızca belirli şartlar altında uygulanabilir.

Gözaltına Alınma Şartları

Savcının gözaltı kararı verebilmesi için iki temel şartın birlikte bulunması gerekir:

• Somut delil: Şüphelinin suçu işlediğine dair makul ve somut emareler bulunmalıdır.

• Soruşturma yönünden zorunluluk: Delillerin toplanması, teşhis, parmak izi veya yer gösterme gibi işlemler için gözaltı gerekli olmalıdır.

Bu şartlar yoksa, şüpheli ifadeye davet edilebilir veya zorla getirme kararıyla ifade alınabilir.

Gözaltı Süresi Ne Kadardır?

• Bireysel suçlarda gözaltı süresi en fazla 24 saat, yol süresiyle birlikte en fazla 36 saattir.

• Toplu suçlarda (en az üç kişi tarafından işlenen suçlar) bu süre savcı tarafından uzatılabilir ve toplamda 4 güne kadar çıkabilir.

• Terör suçlarında da aynı süreler geçerlidir.

Gözaltı süresi dolduğunda, kişi ya serbest bırakılmalı ya da hâkim önüne çıkarılmalıdır.

Gözaltında Haklarınız

Gözaltına alınan kişilere Anayasa ve CMK ile birçok hak tanınmıştır. En önemlileri:

• Avukat talep etme hakkı: Avukatınız olmadan ifadeniz alınamaz. 18 yaşından küçükler için baro tarafından resen avukat atanır.

• Sessiz kalma hakkı: Hiçbir soruya cevap vermemeyi tercih edebilirsiniz.

• Yakınlarına haber verilmesi: Savcılığın emriyle bir yakınınıza gözaltına alındığınız bildirilmelidir.

• Sağlık kontrolü: Gözaltına alınan herkes doktor kontrolünden geçirilir.

• Kötü muameleye karşı korunma: İşkence ve kötü muamele yasa dışıdır; bu durumda rapor alınmalı ve kayıt altına alınmalıdır.

Çocukların Gözaltına Alınması

12 yaşından küçük çocuklar gözaltına alınamaz. 12–18 yaş arası çocukların gözaltı süreci ise farklı usullere tabidir; ailelerine haber verilir, avukat hazır bulunur ve yetişkinlerden ayrı tutulurlar .

Gözaltına Alınınca Yapmanız Gerekenler

Gözaltına alınmak, çoğu kişi için stresli ve endişe verici bir durumdur. Ancak bu süreçte haklarınızı bilmeniz ve doğru adımları atmanız, ileride doğabilecek hak ihlallerinin önüne geçebilir. İşte gözaltına alındığınızda dikkat etmeniz gerekenler:

1. Sakinliğinizi Koruyun

   • Panik yapmayın ve kolluk kuvvetleriyle tartışmaya girmeyin.

   • Agresif tavırlar süreci zorlaştırabilir ve aleyhinize kullanılabilir.

2. Gözaltı Gerekçesini Sorun

   • Polis, sizi neden gözaltına aldığını açıkça söylemek zorundadır.

   • “Şüpheli görünüyordunuz” gibi soyut gerekçeler hukuken geçerli değildir.

3. Avukat Talep Edin

   • Avukatınız olmadan ifadeniz alınamaz.

   • Avukatınız gelene kadar hiçbir soruya cevap vermeme hakkınız vardır.

4. Sessiz Kalma Hakkınızı Kullanın

   • “İfade vermek istemiyorum, avukatımı bekliyorum” deme hakkınız vardır.

   • Bu hak, CMK tarafından açıkça korunmaktadır.

5. Yakınlarınıza Haber Verilmesini İsteyin

   • Bir yakınınıza gözaltına alındığınızın bildirilmesini talep edin.

   • Polis bu talebi reddedemez.

6. Sağlık Kontrolüne Dikkat Edin

   • Gözaltına alındığınızda ve çıkışta doktor muayenesine götürülmelisiniz.

   • Eğer darp veya kötü muamele varsa, bunu mutlaka doktora belirtin ve rapor alın.

7. Zorla İmza Attırmaya Çalışırlarsa Reddedin

   • “Avukatım olmadan hiçbir belgeye imza atmıyorum” deme hakkınız vardır.

   • Baskı altında imzalanan evraklar geçersiz sayılabilir.

8. Tüm Süreci Belgeleyin

   • Gözaltına alındığınız saat, yer ve polislerin kimlik bilgilerini not alın.

   • Size verilen belgeleri mutlaka saklayın.

Gözaltı Kararına İtiraz

Gözaltı ve sürenin uzatılması kararına şu kişiler itiraz edebilir:

• Şüpheli,

• Avukatı,

• Kanuni temsilcisi,

• Eşi veya yakınları.

İtiraz, sulh ceza hâkimliğine yapılır ve hâkim 24 saat içinde karara bağlar.

Gözaltı ile Tutuklama Arasındaki Fark

• Gözaltı, savcı kararıyla verilen, geçici bir özgürlük kısıtlamasıdır.

• Tutuklama, hâkim kararıyla gerçekleşir ve kişiyi cezaevine gönderir.

• Gözaltı için makul şüphe yeterliyken, tutuklama için kuvvetli suç şüphesi gerekir.

Sonuç: Haklarınızı Bilmek En Güçlü Korumanızdır.

Gözaltına alınmanız, suçlu olduğunuz anlamına gelmez. Bu sadece soruşturma aşamasında uygulanan geçici bir tedbirdir. Ancak bu süreçte haklarınızı bilmeniz, sizi keyfi uygulamalardan korur.

Unutmayın, gözaltı sürecinde bir avukattan hukuki destek almak hem özgürlüğünüzü hem de adil yargılanma hakkınızı güvence altına alır.