BOŞANMA DAVASI REHBERİ (2025): TÜRLERİ, ŞARTLARI VE DAVA SÜRECİ

Evlilik, hayatın en önemli kurumlarından biridir. Ancak bazı durumlarda taraflar arasında yaşanan ciddi uyuşmazlıklar, evliliğin sürdürülebilirliğini ortadan kaldırabilir. Bu noktada devreye giren boşanma davaları, yalnızca iki bireyin yollarını ayırması değil; çocukların velayeti, nafaka, mal paylaşımı ve birçok hukuki sürecin de düzenlenmesini sağlar. Boşanma, bir evliliğin resmi olarak sona erdirilmesidir ve hem duygusal hem de hukuki boyutları olan karmaşık bir süreci ifade eder. Boşanma davaları, tarafların evliliği sonlandırma iradelerine, bu iradenin mahkemeye nasıl yansıtıldığına ve aralarındaki anlaşmazlığın boyutuna göre değişkenlik gösterebilir.

Bu yazımızda, boşanma davası nedir, hangi yollarla açılır, anlaşmalı ve çekişmeli boşanma farkları, hukuki süreçler ve dikkat edilmesi gerekenler hakkında kapsamlı bilgi bulacaksınız.

BOŞANMA DAVASI NEDİR?

Boşanma davası, mevcut bir evliliğin yasal olarak sona erdirilmesi için açılan bir hukuk davasıdır. Bu dava, Aile Mahkemesi nezdinde yürütülür ve Türk Medeni Kanunu'nda düzenlenen usul ve şartlara bağlıdır. Boşanma süreci yalnızca evlilik birliğinin sona ermesini değil; nafaka, tazminat, çocukların velayeti, mal rejimi tasfiyesi gibi birçok önemli hususu da beraberinde getirir.

BOŞANMA DAVASI NASIL AÇILIR?

Boşanma davası açmak için öncelikle taraflardan biri, boşanma dilekçesi ile Aile Mahkemesi’ne başvurmalıdır. Dilekçede, boşanma nedeni, olayların kronolojisi, varsa tanık bilgileri ve istenilen hukuki sonuçlar (nafaka, tazminat, velayet vb.) açıkça belirtilmelidir.

Boşanma davası açmak için izlenecek adımlar şu şekildedir:

1. Dilekçe Hazırlığı: Boşanmak isteyen eş tarafından hazırlanan dilekçede; Boşanma sebebi (genel veya özel) Olayların açıklaması Talep edilen nafaka, tazminat, velayet vs. Deliller ve tanıklar yer almalıdır.

2. Harç ve Masraflar: Dava açılırken belirli miktarda harç ve gider avansı mahkeme veznesine yatırılır. (İnternetteki hesaplama araçlarını kullanarak ne kadar ödeyeceğinizi öğrenebilirsiniz.)

3. Dava Açılışı: Dilekçe ve ekleri, UYAP Vatandaş sistemi üzerinden veya doğrudan adliyeye gidilerek ilgili Aile Mahkemesi tevzi bürosuna sunulur.

4. Tebligat ve Yargılama Süreci: Dava karşı tarafa tebliğ edilir. Karşı taraf süresi içinde cevap dilekçesi verir.

Dava dilekçesi aşaması, ön inceleme duruşması, tanıkların dinlenmesi ve nihai karar süreciyle devam eder.

Boşanma davası, iki temel kategoriye ayrılır: Anlaşmalı boşanma-Çekişmeli boşanma

ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASI: SAKİN, UZLAŞICI VE KONTROLLÜ BİR YOL

Anlaşmalı boşanma, tarafların evlilik birliğini sonlandırma konusunda uzlaştığı, mali ve sosyal sonuçlarını birlikte kararlaştırdığı ve bu uzlaşıyı yazılı protokolle belgeledikleri bir dava türüdür. Bu dava, çoğu zaman tek celsede sonuçlanmakta ve çiftler için uzun süreli bir yargılamanın yaratabileceği yıpratıcılıktan uzak, daha sade bir çözüm sunmaktadır.

Anlaşmalı Boşanma Davası Açabilmek İçin: Evliliğin en az 1 yıl sürmüş olması gerekir. Taraflar ya birlikte dava açmalı ya da bir tarafın açtığı davayı diğeri kabul etmelidir. Anlaşmalı Boşanma Protokolü yazılı olarak hazırlanmalı ve her iki tarafça imzalanmalıdır. Taraflar duruşmaya bizzat katılarak hâkim huzurunda protokolü onaylamalıdır.

PROTOKOLDE NELER YER ALMALIDIR?

• Çocuk(lar)ın velayeti ve kişisel görüşme saatleri

• İştirak nafakası (velayeti alamayan ebeveynin çocuğa ödeyeceği nafaka)

• Yoksulluk nafakası (gerekirse)

• Maddi ve manevi tazminatlar

• Ziynet eşyaları ve mal paylaşımı

gibi konular ortaklaşa hazırlanan dilekçede detaylı ve açık bir şekilde belirlenmelidir. Anlaşmalı boşanma süreci genellikle tek celsede sonuçlanmakta ve ortalama 1 ila 2 ay içerisinde kesinleşmektedir. Ancak protokolün yanlış ya da eksik düzenlenmesi halinde hak kaybı yaşanabileceğinden, sürecin uzman bir boşanma avukatı eşliğinde yürütülmesi tavsiye edilir.

ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI: HAKLILIK MÜCADELESİ VE HUKUKÎ SÜREÇ

Tarafların evliliği bitirme konusunda veya mali-sonuçsal konularda uzlaşamadığı durumlarda çekişmeli boşanma davası gündeme gelir. Bu davalarda, hâkim tarafın haklılığını değerlendirmek için detaylı delil incelemesi yapar ve çoğu zaman tanıklar dinlenir, uzman görüşleri alınır. Bu davada, boşanma talebinde bulunan taraf, hem boşanma sebebini hem de karşı tarafın kusurunu hukuka uygun delillerle ispatlamakla yükümlüdür.

Çekişmeli Boşanma Sebepleri Nelerdir?

1. Genel Sebepler (TMK m. 166): 

• Şiddetli geçimsizlik

• Güven sarsıcı davranışlar

• Sürekli hakaret ve aşağılayıcı tutumlar

• Evlilik yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi

2. Özel Sebepler (TMK m. 161–165):

• Zina (aldatma)

• Hayata kast,kötü muamele, onur kırıcı davranış

• Suç işleme veya haysiyetsiz yaşam sürme

• Terk

• Akıl hastalığı

DAVA AŞAMALARI NELERDİR?

• Dava Dilekçesinin Sunulması

• Cevap Dilekçesi

• Beyanlar ve Delil Sunumu

• Ön inceleme duruşması

• Tanık dinleme ve tahkikat süreci

• Sözlü yargılama ve karar

Delil Ve İspat Yükümlülüğü Çekişmeli boşanma davalarında, iddialar delillerle ispat edilmelidir. Aksi takdirde dava reddedilir. Kabul Edilebilir Deliller: Tanık beyanları Sosyal medya yazışmaları Telefon görüşmeleri, WhatsApp mesajları Kamera kayıtları, fotoğraflar Banka hareketleri Ses veya görüntü kayıtları (kanuna uygun elde edilmişse) Ceza davası dosyaları Özellikle zina iddiasında, kanıt yükü daha ağırdır. Şüphe uyandıran davranışlar Yargıtay içtihatlarında dikkate alınmaktadır. Çekişmeli boşanma süreci, dilekçe teatisi, ön inceleme, tahkikat, sözlü yargılama ve karar olmak üzere çok aşamalı ve uzun bir süreci kapsar. Ortalama 1–3 yıl arasında tamamlanabilir.

BOŞANMA DAVALARINDA YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME

Görevli Mahkeme: Boşanma davalarına Aile Mahkemeleri bakar. Aile Mahkemesi’nin bulunmadığı yerlerde görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir.

Yetkili Mahkeme: Boşanma davası, aşağıdaki yer mahkemelerinden birinde açılabilir:

• Davalının yerleşim yeri Aile Mahkemesi

• Davacının yerleşim yeri Aile Mahkemesi

Eşlerin son altı ay birlikte yaşadıkları yer Aile Mahkemesi

Örneğin eşler son altı ay İstanbul’da birlikte yaşadıysa, dava İstanbul Aile Mahkemesi’nde açılabilir.

BOŞANMA DAVASI NE KADAR SÜRER?

Dava Türü                                      Ortalama Süre

Anlaşmalı Boşanma                          1 – 3 ay

Çekişmeli Boşanma                           1 – 3 yıl (delil durumuna göre)

BOŞANMA DAVASI SÜRECİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Boşanma davaları sadece duygusal bir ayrılığı değil, aynı zamanda ciddi hukuki hakları da barındırır. Özellikle çocukların velayeti, maddi/manevi tazminat ve evlilik süresince edinilen malların paylaşımı gibi konular ciddi mali sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle; Avukat desteği almak, Boşanma dilekçesini ve protokolünü doğru hazırlamak, Delil sunma sürelerine uymak, Gerekli tüm belgeleri zamanında sunmak büyük önem taşır.

Detaylı bilgi veya hukuki destek almak için bizi arayabilir, Whatsapp'tan yahut mail adresimizden sorularınızı iletebilirsiniz.